Wereldwijd is de coronapandemie nog lang niet uitgewoed, al begint het erop te lijken dat in Nederland langzaam maar zeker ruimte ontstaat om het dagelijks leven op te pakken. Daarbij is wel de vraag of we terug willen naar het ‘oude normaal’ dat ons in de huidige situatie heeft gebracht.
In een werkelijk ‘nieuw normaal’ zouden we minstens het gevoel van urgentie moeten vasthouden dat door de coronacrisis is aangewakkerd, een gevoel dat het anders kan en moet. We staan immers voor ongekende uitdagingen, waarvan de escalerende ecologische catastrofe de ernstigste is. Corona draait vooral om leed en sterfte onder één soort – de onze. De ecologische catastrofe gaat over honderd procent sterfte van minstens een miljoen soorten als we niet drastisch ingrijpen. Daarnaast staan er vele (tientallen tot honderden) miljoenen mensenlevens op het spel en neemt bij een instabieler klimaat de kans toe dat onbekende ziekten overspringen van dier op mens. Hoe ‘normaal’ was het oude normaal eigenlijk?
Enkele recente ontwikkelingen onderstrepen de urgentie om het roer in ecologisch opzicht om te gooien. In vakblad Bioscience luidden begin dit jaar liefst elfduizend wetenschappers voor de zoveelste keer de noodklok over de toestand van het klimaat. Bij de historisch ongekende bosbranden in Australië kwamen een miljard dieren om het leven. De branden waren nog niet uitgewoed, of er vond weer een massale verbleking (en afsterving) van koraalriffen plaats. Ook Nederland voelt dit jaar de gevolgen van klimaatverandering in de vorm van extreme droogte.
Alles wat de wereld momenteel doormaakt op klimaatgebied is bovendien grotendeels het effect van de CO2-uitstoot van decennia geleden. De opwarming van de oceaan vindt namelijk met enorme vertraging plaats, vergelijkbaar met een pan water op een heet vuurtje dat pas na enkele minuten kookt. Ons gevoel van urgentie loopt dus haast per definitie decennia achter in de tijd. De uitstoot van 2020 benadeelt de aarde van 2050.
Wil de wereld zich aan het Parijse klimaatakkoord houden dan moet in 2030 de CO2-uitstoot met minstens vijftig procent verminderd zijn ten opzichte van 1990. Een paar weken geleden werd bekend dat de wereld momenteel op koers ligt voor slechts vier tot acht procent minder CO2-uitstoot in 2030. Het ziet er naar uit dat de klimaatdoelen niet gehaald kunnen worden als de wereldwijde economie ongecontroleerd blijft groeien.
Intussen is het volgende grote rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties (het IPCC) in voorbereiding. Het wordt bij verschijning ongetwijfeld wereldnieuws, want de meest recente klimaatwetenschap wijst erop dat de mate van opwarming zo’n 0,2 graden hoger wordt dan gedacht (en mogelijk véél meer). Dat lijkt misschien weinig, maar een tiende graad extra opwarming kan het verschil betekenen tussen leven en dood van tienduizenden levensvormen. Zo is bij 1,5 graad opwarming al zeventig tot negentig procent van al het tropisch koraal gestorven, terwijl koraalriffen de woningen van ontelbare kwetsbare soorten zijn.
Het is de hoogste tijd te beseffen dat het allang geen vijf voor twaalf meer is. Integendeel, het is al vijf óver twaalf geweest. We zijn ten dele al te laat om onomkeerbare schade aan mens en natuur te voorkomen. Dat doet me verdriet, maar tegelijkertijd besef ik dat veel ecologische schade nog wél te voorkomen is. Mits we daar de wilskracht voor weten aan te boren.
Bespreek dit verhaal daarom met je naasten, je vrienden en vele anderen. Overweeg de oprichting van een leesgroep en bespreek boeken als ‘Wat iedereen zou moeten weten over klimaatverandering’ en ‘Hoe gaan we dit uitleggen’. Loop, zodra het weer kan, mee in een klimaatdemonstratie. Stel hardop vragen. Hoe normaal is het dat we fossiele sectoren met vele miljarden blijven subsidiëren? Heeft het leven op aarde een (financiële) bail-out niet veel harder nodig?
Is this the life we really want, vroeg oud-Pink Floyd-lid Roger Waters zich af op zijn laatste album. Een vraag die zich niet langer laat ontwijken. Wat wordt ons antwoord?
Wilt u met anderen (digitaal) het gesprek aangaan over klimaatverandering en/of de genoemde boeken? Stuur dan een mail naar shuijboom@apgen.nl.
Dit artikel verscheen ook op NieuwWij.nl.
Goed initiatief, hopenlijk slaat dit bij vele aan
Op dit moment heb ik nog geen verdere reactie, maar wie weet in de toekomst.