Benut de verbindende kracht van vrijwilligers

De afgelopen drie jaar ging ik op zoek naar vrijwilligers in Delft. Ik schoof onder andere aan bij een koffiegroep in een buurthuis, ging langs in een pakhuis waar tweedehands spullen verkocht werden voor het goede doel, sprak een vrouw afkomstig uit Sudan die voorlichting geeft over geweld tegen vrouwen.¹ Ik kwam in hele andere werelden dan die van mij. En al die inspirerende, betrokken mensen gaven mij energie. Ik ervaarde uit de eerste hand hoe vrijwilligerswerk verbindt.

Vanwaar die zoektocht naar vrijwilligers? Binnen het Platform Delftse Bruggen werd ons denken over maatschappelijke tegenstellingen gevoed door het boek Polarisatie van Bart Brandsma en geïnspireerd door fietsenmaker Hans van den Burgh.²

Brandsma wijst een weg naar depolarisatie.³ Richt je op het midden van de samenleving, zegt hij. Start vanuit breed gedeelde verlangens, zoals een aantrekkelijke wijk, minder eenzaamheid of meer kansen voor mensen die het moeilijk hebben. Ga naast elkaar staan en luister oprecht geïnteresseerd naar elkaar. Fietsenmaker Hans brengt dat alles in de praktijk. Hij helpt jongeren die het moeilijk hebben door ze structuur en een beroepsopleiding te geven. Hij zette ons op het spoor naar al die anderen.

In het midden

Veel vrijwilligers werken midden in de samenleving aan die breed gedeelde verlangens. Bijvoorbeeld Moen Mangroe, die vanuit een buurtstichting buitenschoolse activiteiten, burendagen en een zomerfestival organiseert. Zij kijkt heel anders naar de wijk waar ze woont dan degenen die het een achterstandswijk noemen. “Het is belangrijk dat je mensen leert kennen voordat je een oordeel velt. In onze wijk wonen namelijk prachtige mensen die dezelfde kansen verdienen als mensen uit andere wijken. We moeten die verborgen parels zichtbaar maken.”⁴

Oprechte betrokkenheid

Net als ik tijdens mijn zoektocht, komen vrijwilligers in contact met mensen en leefwerelden die ze niet kennen. Dat creëert begrip en oprechte betrokkenheid. Truus van den Eijnden, die de financiële administratie doet op een advocatenkantoor, is vrijwilliger bij de kledingbank. “Het heftigste dat ik ooit heb meegemaakt, was met één van de eerste mensen die ik hielp. Nadat ik haar vroeg wat zij het hardste nodig had, liet zij mij haar schoenen zien die enkel nog de bovenkant van haar voeten bedekten. Zolen zaten er niet meer onder, ze liep op haar blote voeten. Toen had ik wel een momentje dat ik dacht: hoeveel schoenen heb ik wel niet in mijn kast staan? Dan voel je je rijk, een verwend nest. Ik heb nooit geweten dat de situatie in Nederland zo ernstig is, dat er zo veel mensen zijn die geen cent te makken hebben en voor wie ook een aankoop in de kringloopwinkel te duur is.”⁵

Van mening naar doen

Natuurlijk zijn vrijwilligers geen heiligen. Onder hen zijn ook mensen met gepolariseerde opvattingen. Die echter niet altijd blijken uit hun gedrag. Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland, vertelt van mensen die heel rechts stemmen, maar die wel de Marokkaanse buurvrouw elke dag naar het ziekenhuis zouden brengen als dat nodig is.⁶ De praktijk is dan ook een veel vruchtbaarder terrein voor depolarisatie dan de mening.

In gesprek

Goed kijken naar vrijwilligers verrijkt. Het doet me wat als ik zie dat mensen anderen helpen. Om eenzaamheid te verminderen, om problemen op te lossen of om talenten te ontplooien. Je raakt geïnspireerd door de motivatie van iemand die voor anderen klaarstaat. Je krijgt een ander perspectief op de samenleving. Waarin het niet meer gaat over tegenstellingen maar over het zoeken naar verbinding. Daardoor vermindert polariteit.Hoog tijd dus om goed te zoeken naar al deze mooie mensen in onze steden en dorpen. Om dat andere perspectief op de samenleving meer uit te dragen. Door in gesprek te gaan over wat zij ons te zeggen hebben. Door als onze meningen weer eens de overhand dreigen te krijgen in een discussie, eerst eens samen stil te staan bij de praktijk van ons eigen gedrag en dat van anderen. Zulke gesprekken brengen een ander geluid in de samenleving.