Zwarte levens doen ertoe

Deze tekst is geen poëzie. Het zijn de laatste woorden van George Floyd, die in de Verenigde Staten door racistisch politiegeweld om het leven kwam.

Ik krijg er tranen van in mijn ogen. Iets in mij knakt. Dit mag nooit meer gebeuren, waar dan ook ter wereld. En dan doel ik niet alleen op racistisch geweld van politieagenten, maar racisme in iedere verschijningsvorm. Solidariteit tonen betekent dat racisme actief bestreden moet worden – in onszelf en in de maatschappij. Het zal vanaf nu altijd openlijk benoemd (moeten) worden, want het kan het daglicht niet verdragen.

Ook in Nederland bestaat een enorme blinde vlek voor de koloniale geschiedenis die nog altijd in het heden – en in onszelf – doorwerkt. Het is niet de racistische leuzen scheldende enkeling die hoofdzakelijk het probleem is – wijzelf maken onderdeel uit van het culturele probleem dat racisme heet. Een academicus van kleur, Philomena Essed, heeft dat decennia geleden al aangekaart, al werd ze bijna net zo lang volslagen genegeerd. Haar boek Alledaags Racisme, gebaseerd op gedegen wetenschappelijk onderzoek, staat vol met voorbeelden van mensen van kleur voor wie racisme in Nederland een dagelijkse werkelijkheid is. Gaan we vandaag voor de verandering wél luisteren naar wat zij te vertellen heeft?

Het hoeft niet zo te zijn dat Nederland zich wit (of nog erger, ‘blank’) blijft gedragen, want we kunnen onszelf en elkaar veranderen, maar er is nog een hoop te doen. Slavendrijvers worden in ons land nog steeds met standbeelden en straatnamen verheerlijkt. Een racistische en koloniale blackface-karikatuur verhindert nog altijd dat zwarte kinderen plezier beleven aan wat een kinderfeest voor iedereen zou moeten zijn. De belastingdienst doet aan etnisch profileren, net als de politie en de arbeidsmarkt – waar in de samenleving is racisme eigenlijk géén probleem?

Wat gebeurt er met het ideaal van gelijkwaardigheid wanneer vrouwen van kleur vaker beroepsmatig wc-potten staan te boenen, terwijl witte mannen vaker een vergaderberoep hebben? Wanneer bevrijden we ons van allerlei witte praktijken in de samenleving?

Het is genoeg geweest. Het voelt alsof er met de dood van George Floyd iets in gang is gezet: de wereld is al aan het veranderen – we kunnen niet meer terug naar het oude racistische normaal. Toch spreekt het helaas nog altijd niet vanzelf, en juist daarom kan het niet vaak genoeg herhaald worden: Zwarte levens doen er toe.

Tijd om ons daar ook naar te gedragen.