Herken klimaatontkenning bij jezelf en anderen

De klimaattop in Egypte heeft mens en aarde weinig opgeleverd. Het is daarom de hoogste tijd om op allerlei manieren in actie te komen, om de aarde enigszins leefbaar te houden.

De klimaattop in Egypte heeft mens en aarde weinig opgeleverd. Het is daarom de hoogste tijd om op allerlei manieren in actie te komen, om de aarde enigszins leefbaar te houden.

‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.’ Het is waarschijnlijk de bekendste leefregel ooit, gepredikt door Chinese en Oudgriekse wijsgeren en zowat alle religieuze…
Het is vandaag 77 jaar geleden dat de VS een atoombom wierp op Hiroshima. Het zwartgeblakerde fietsje van de driejarige Shinichi Tetsutani spreekt vermoedelijk meer tot de verbeelding dan duizend paddenstoelwolken.

‘Besef je wel dat je een dood dier op je bord hebt liggen!?’ Het is een doodgewone dag in 2011 en ik sta op het punt een hap te nemen van mijn rookworst. Mijn vriendin heeft een verbale dynamietstaaf tot ontploffing gebracht en ik sta even met mijn mond vol tanden. Moeten we het hier tijdens het avondeten uitgebreid over hebben? ‘Sorry,’ zegt ze, ‘misschien is dit niet het moment, maar ik blijf het lastig vinden dat je zo veel vlees eet.’

Het is oorlog in Oekraïne. Poetins ‘vredesmissie’ heeft in korte tijd tot talloze doden en gewonden geleid. Ruim twee miljoen Oekraïners zijn de levensgevaarlijke omstandigheden van hun land al ontvlucht. Gebouwen worden opgeblazen en de Russische president heeft zelfs met de inzet van kernwapens gedreigd. Het zijn acties en provocaties die vrijwel unaniem worden veroordeeld.

Hoe ontstaat verantwoordelijkheid? De religieus-humanistische filosoof Emmanuel Levinas spreekt over ‘de ervaring van het gelaat van de ander’. Daarmee bedoelt hij dat we altijd en onvermijdelijk op morele wijze aangesproken worden door de ander. En alleen jij kunt antwoord geven op dat appel van de ander: Jij hebt jouw unieke (ver)antwoordelijkheidsrelatie met de ander. Anderen hebben op hun beurt weer hun unieke (ver)antwoordelijkheidsrelatie met de ander.

Hoogleraar Frits de Lange schreef op de website NieuwWij een artikel over ego-spiritualiteit, “een vorm van geestelijk narcisme, waarin er voor anderen ten diepste geen plaats is.” Ook stelde De Lange dat we deze gezondheidscrisis alleen doorkomen als we ons aan de coronamaatregelen houden en ons laten vaccineren, waarna hem een ‘fundamentalistische’ opvatting aangewreven werd. Het is daarom hoog tijd dat we scherp gaan zien wat de blinde vlekken zijn van mensen die de gevaren van het coronavirus wegwuiven.

Om een chaotische toekomst af te wenden, moeten we onze aandacht richten op proactieve preventie en de grondoorzaken van pandemieën wegnemen. Dat benadrukken wetenschappers in een tussenrapport van het Ipbes, het internationale wetenschapsplatform rond zaken als biodiversiteit.

De laatste jaren is veel inkt op papier gezet over bubbels op sociale media. Mensen komen in hun digitale netwerken vooral gelijkgestemden tegen, vanwege hun eigen voorkeuren, en vanwege algoritmes die op die voorkeuren inspelen. Je kunt je afvragen wat daar erg aan is. Met gelijkgestemden praten is toch juist fijn?

Wie had vorig jaar gedacht dat 2020 zo’n adem-benemend jaar zou worden? Een overweldigend en indrukwekkend jaar, maar ook een schokkend en verstikkend jaar waarin velen hun adem zouden verliezen. Kunnen we iets van dit jaar opsteken?